Mededelingen
Mollen in het Zwin

Maurits Coornaert

Ons medelid, Paul Vereecke uit Destelbergen, heeft onze bijdrage "Bakken en mollen in de Reie en het Zwin (R d P juni 1977) blijkbaar met veel aandacht gelezen. In de zomer van 1976 had hij het museum "De Schotse Huizen" te Vere bezocht, en in de visserijafdeling het model van een "MOL" of "KRABBER" ontdekt.

Omdat het bedoelde museum een rijksinstelling is, mocht de heer Vereecke geen foto’s nemen. Maar hij heeft ter plaatse een schets van deze middeleeuwse baggerboot getekend. Daarbij voegt hij een omstandige beschrijving van de bouw en de werking van dergelijke mol.

We danken ons medelid om de technische gegevens die hij verschaft, want wij zelf vonden slechts een vage beschrijving uit 1404. Hier publiceren we zijn begeleidende tekst en zijn schets van de boot.

"Model van krabber, krabbelaar of mol, om de havengeul open te houden. Uitgerust met krabbers (gelijken een beetje op ouderwetse houten eggen in de landbouw) die er onder en achter gesleept worden. Hiermee werd het slib van de bodem op gewoeld en bij eb stroming, samen met water dat uit de spuikom gelaten werd, naar zee doorgespoeld. Het effect wordt versterkt door twee zijwaarts uitstaande luiken. Midscheeps zitten 2 schuifluiken, waardoor hoog opgestuwd water achter de krabber, zo nodig dwars door het schip kon afgevoerd worden. Werd gebruikt in de XV e en XVI e eeuw.

De twee uitslaande luiken opzij zitten inderdaad een beetje gelijk de poten van de mol, opzij van het lijf en naar achter gekeerd. Als ik het zo bezie, dienden de luiken, als ze uitstonden, om meer stuwkracht te vangen van het aftrekkende tij. Terwijl de tamelijk grote zeilen die van de wind vingen. Men kan zich gemakkelijk voorstellen dat, in een niet al te brede vaargeul, de MOL met zijn uitstaande zijluiken of "poten" bijna over de hele breedte van de vaargeul voortgeduwd werd. 

Voorts ziet de mol er uit als een half schip. In de plaats

van het achterschip steekt een zware boom uit, voorzien van een heel systeem van tandraderen, waar het roer aan staat en waar de driehoekige krabber (gemaakt ongeveer als een eg) onder hangt.

Er zit een tweede krabber bijna onder het voorschip."

Tot hier de heer Paul Vereecke.