De Eerste Wereldoorlog en Hector Goetinck

André Desmidt

In onze reeks over de Eerste Wereldoorlog waarin we reeds een aantal lokale helden (vuurkruisers) in het daglicht hebben gesteld mag zeker onze topsporter Hector (Torten) Goetinck niet ontbreken. Hij wed geboren in Brugge op 5 maart 1886 waar het gezin ook woonachtig was. Op 21 april 1898 kwamen ze naar Heist en vestigden zich in de Vlamingstraat nummer 5. Later verhuizen ze (in 1911) naar de Kursaalstraat 16.

Het winkeltje van de familie Goetinck met op de Kinkhoorn in ’t midden echtgenote Nathalie Despiegelaere geflankeerd door kennissen

De ouders hadden een winkeltje in Heist op de hoek Pannenstraat - Kursaalstraat en vader Justus (geb. Brugge 6.3.1847) was schilder. Torten ging vaak voetballen op het strand van Heist. En zo werd hij opgemerkt door een bestuurslid van Football Club Brugge.

Torten was acht jaar toen hij met zijn moeder mee mocht naar de Meifoor in Brugge. In de grote halle van het belfort werd speelgoed verkocht en Torten kreeg zijn eerste voetbal.

Wie zou er ooit gedacht hebben dat dit in hem een passie voor het voetballen zou losweken…

Eens thuisgekomen begon hij wat te schotten op het Sint Annaplein (hoewel moeder hem dat had verboden). Samen met zijn kameraden slaagde hij er in om na veertien dagen de bal zijn laatste adem uit te blazen (zoals moeder had voorspeld). Wenend liep Torten naar huis waar zijn zuster de bal opvulde met wat oude vodden en die toenaaide. Maar het was niet meer hetzelfde: geen balcontrole en een bal die niet meer botste. Maar de liefde voor het voetbalspel was geboren en vanaf nu trapte hij tegen alles, een steen of een blikken doos.

Op het atheneum werd er op de speelplaats met een klein balletje gevoetbald hoewel dat verboden was en in 1897 werd een eerste match gespeeld in schoolverband. Er werd gespeeld op Maleveld, het oefenterrein van de 3de Lanciers. Eerst moesten de koeien uit de weide verjaagd worden en dan konden de doelpalen geplaatst worden. Van aangepaste kledij was er geen sprake: geen truitjes en zeker geen voetbalschoenen. Daar het zondag was werd er gespeeld met de zondagse kleren en toen Torten in een koeienvlaai viel zag zijn pakje eerder groen. Hij weende bitter en zijn kameraden namen hem mee naar de pomp om zijn kleren af te spoelen en dan alleen naar huis waar moeder zijn kleren uittrok en hem resoluut naar bed stuurde met duidelijk verbod nog ooit te voetballen met die wilde mannen. Het strand van Heist was dan ook voor hem een verademing: hard zand en men kon zich niet vuil maken.

“Tot mijn veertien jaar liep ik school in Brugge. Dan moest ik het schilderskiel aantrekken en de ladder op. Later ben ik nog enkele jaren naar de academie gegaan in Brugge.”

Amper zestien jaar speelde hij al in de eerste ploeg van Club waar hij zevenentwintig jaar zou blijven. Tien jaar als linksbuiten en zeventien jaar als rechtsbuiten.

Zelf schrijft hij in zijn boek “Voetbal Anecdoten” uitgegeven in 1943 :

“Ik was een jongen voor wie sport en spel de meeste aantrekkingskracht hadden. Voetbal, lopen, zwemmen, schaatsen en turnen… en ik ben zelfs renner geweest. Als het maar in open lucht was. Dit terwijl ik een pover figuur geslagen heb in het biljarten, schaakspel of kaarten Alleen in bridge kon ik een klein beetje mee.

Heeft het voetbal me welstellend gemaakt, het zwemmen is me nuttig geweest. Eens heb ik een badgast het leven gered in zee. Een andere maal heb ik in Zweden tijdens een reis met hat nationaal elftal de speler Brichaut van Standard Luik van de verdrinkingsdood gered in het zwembad.

Ik was zoals men het in de volksmond zegt een kleine deugniet en een speelvogel. Als ik het boek De Witte van Ernest Claes las dacht ik dat die streken niet door hem alleen uitgevonden waren…

Was ik een deugniet toch was ik geen slechte jongen want ik had een zeer strenge vader !”

Torten Goetinck op de moto als communicatieman

Zoals in die tijd de gewoonte moest hij naar de loting te Damme voor zijn legerdienst. Groot was de vreugde toen hij geen legerdienst moest doen maar… enkele maanden later werd hij toch opgeroepen omdat hij iemand moest vervangen die ziek geworden was.

Tijdens de eerste wereldoorlog deed hij dienst als verbindingsman achter de linies en moest hij berichten bezorgen aan de diverse linies. Een opdracht die niet zonder risico’s was.

Tijdens de oorlog speelde hij samen met andere internationals bij de Belgian Front Wanderers. Een ploeg die in Frankrijk, Engeland en Italië exhibitiematchen speelde.

In het eerste seizoen na de oorlog speelde hij terug bij Club Brugge. In 1920 leidt hij Club als kapitein naar de landstitel.

Torten Goetinck als speler van Club Brugge

Hij was ook een belangrijke speler in de nationale ploeg van Belgie (de Rode Duivels).

Na zijn spelersloopbaan werd Torten trainer van Club Brugge en ook van de nationale ploeg.

Hij was de man van de individuele conditietrainingen en kwam ook vaak met zijn ploeg naar de duinen aan de Belgische kust om al lopende kracht bij te kweken en grotere explosiviteit.

Tijdens het wereldkampioenschap in Uruguay in 1930 duur de bootreis zes weken. Maar elke dag trainden de spelers op het dek van het schip om hun conditie op peil te houden.

In 1924, toen hij nog voetbalde, werd Torten Goetinck uitverkoren als uitvoerend lid van het Uitvoerend Comité van de Koninklijke Belgische Voetbalbond.

Op 4 april 1928 vroeg het uitvoerend comité van de Belgische voetbalbond of Torten oefenmeester wilde worden. Torten aanvaardde en van af die dag was hij beroepstrainer. Een contract voor drie jaren en een salaris van 25.000 Belgische frank op jaarbasis.

Het was toegelaten ook nog van andere clubs trainer te zijn.

Torten had reeds enige ervaring als trainer want tijdens de oorlog was hij trainer geweest aan het front namelijk bij het 22ste Linie, die tweemaal de Beker des Konings, dus van het leger, won. De koning Albert I in hoogsteigen persoon, vergezeld van enkele generaals, reikte de beker uit !

Als deel van het trainerschap moest Torten ook jonge spelers opleiden in het ganse land. Zo was hij alle werkdagen op reis van Antwerpen nar Hasselt naar Charleroi naar Gent en Brugge. Deze regeling werd maar één jaar aangehouden.

Torten Goetinck is trainer gebleven tot aan het begin van de Tweede Oorlog. Zijn taak als waarnemend burgemeester liet hem geen ruimte om dit verder te doen.

Torten als fiere Rode Duivel

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij spelend lid van de Belgian Front Wanderers. Die ploeg waarin ook vele andere internationals speelden ging ondermeer in Frankrijk, Engeland en Italië exhibitiematchen spelen. In het museum in Passendale is een ganse vitrine aan hem gewijd herinnerend aan deze prestaties.

In Heist was Torten een gekend figuur en had vele bewonderaars.

Samen met zijn echtgenote Nathalie Despiegelaere (gehuwd 16 oktober 1910) opende hij te Heist langs de Boulevard een café met de welluidende naam “Café des Sports”. Verzamelplaats van alle sportliefhebbers en bewonderaars van deze topvoetballer.

Torten Goetinck met echtgenote Nathalie Despiegelaere en kinderen Georgette en Mariette

Eerste café van de familie Goetinck langs de Elizabetlaan

Torten en de politiek

Het is duidelijk dat Torten een publiek en vooral zeer geliefd iemand was. Hij werd dan ook aangesproken om deel te nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen met als kopman Henri Debra. Bij de verkiezingen op de tweede zondag van oktober 1938 kwamen twee lijsten op: de katholieken en de liberalen. Bij de katholieken werden verkozen: de Gheldere, Daveloose, Warmoes, Dhondt en Van Besien. De liberalen die de meerderheid behaalden hadden als verkozenen: Goetinck, Dhauw, Debra, Denoyel, Camiel Vantorre en René Vantorre. Uittredend burgemeester was Demyttenaere die vervangen werd door Debra.

Torten werd schepen te Heist na de succesvolle verkiezingen in 1938 op de lijst van de Liberalen en sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog, bij het vertrek naar Frankrijk van burgemeester Henri Debra, werd hij waarnemend burgemeester. Zeer tegen zijn zin want hij wilde goed doen voor de mensen maar in die crisisperiode was dit quasi onmogelijk. Heist zat onder de bombardementen en met duizenden vluchtelingen. Toch slaagde hij er soms in het moreel van die vele ongelukkige vluchtelingen wat op te monteren. Bovendien wist de Duitse bezetter zeer goed dat hij zich voor het vaderland verdienstelijk had gemaakt tijdens de Eerste Wereldoorlog en dus geenszins Duitse sympathieën had. Dit in tegenstelling met een aantal andere mensen van wie hij dit zeer kwalijk nam.

Bij besluit verschenen in het Belgisch Staatsblad van 5 oktober 1941 werd de heer Walter Dejonghe, 27 jaar en leider van de Vlaamse Nationalisten, aangesteld als burgemeester van Heist. Hij werd bijgestaan door Schepenen Goetinck en Dhauw. De bevoegdheden van de gemeenteraad werd overgedragen op het schepencollege.

Dagboek

Een en ander daarover weten door het dagboek dat hij heeft bijgehouden. Dag op dag schreef hij zijn ervaringen op in een moeilijk te lezen handschrift (omdat de Duitsers die het zouden vinden het niet zouden kunnen lezen…). Zijn dagboek begint hij op 10 mei 1940 en zijn laatste bijdrage schreef hij op 15 maart 1941. Het is uiteraard zeer persoonlijk en we lezen zijn eigen ervaringen over de toestand in Heist en we vernemen ook meer over de collaborateurs met naam en toenaam…

Reeds op 3 maart verklaarde burgemeester Debra dat hij naar Frankrijk zou vertrekken omdat hij daar “grote zaken” had. Torten Goetinck werd als waarnemend burgemeester aangesteld.

Heist werd op 21 mei door de Duitsers bezet en de eerste opdracht die Hector Goetinck kreeg van de bezetter was het herstel van de bruggen over het sas van Heist. 300 Heistenaars werden opgevorderd en in 48 uren was de klus geklaard.

In zijn dagboek drukt hij meermaals zijn bezorgdheid uit over de steeds slechtere levensomstandigheden van de mensen: de prijzen der levensmiddelen, de schaarste en de woekeraars die de bevolking uitbuiten. Ook zijn grote ergernis ten opzichte van diegenen die meeheulen met de bezetter komt meermaals aan bod. We lezen ook over de zeer strenge winter (volgens zijn dagboek de strengste sinds 1890) en e manier waarop de mensen dit overleven.

Tenslotte lezen wij ook herhaaldelijk hoe zwaar het waarnemende burgemeesterschap voor hem is tijdens de bezetting. Meermaals drukt hij de wens uit opdat er zo spoedig mogelijk iemand anders zou worden benoemd tot burgemeester. Hij heeft moeten wachten tot 5 oktober 1941 tot Walter Dejonghe tot oorlogsburgemeester werd benoemd.

Het boekje is zeer moeilijk leesbaar en hij zou speciaal lelijk geschreven hebben zodat de Duiters het niet zouden kunnen lezen mochten ze het ooit vinden…

Huldiging van de brandweermannen met burgemeester Debra, schepen Hector Goetinck en Sylvain Bulcke als brandweercommandant

Toen beslist werd om waarnemend burgemeester Goetinck te vervangen door de Duitsgezinde oorlogsburgemeester Dejonghe werd Hector Goetinck discreet dank gezegd door de vuurkruisers die heel goed wisten wat zijn verdiensten voor het vaderland waren.

Plots overlijden van Hector Goetinck

Met enig cynisme zou men kunnen zeggen dat de onverwachte dood van Torten insloeg als een bom in Heist.

Hij sukkelde met zijn gezondheid en velen noemden hem een vogel voor de kat. Maar dr. Seebrechts van het Sint-Janshospitaal te Brugge voerde een succesvolle operatie uit en Torten herrees, fitter en gezonder dan ooit.

Helaas het was nog steeds oorlog en die woedde in alle hevigheid. Heist werd gebombardeerd en op 25 juni 1943 bleek een Engelse bom afkomstig van een vliegtuig die op terugweg was van Duitsland (Dresden?) en een overgebleven bom (vroegtijdig) wilde dumpen in zee voor hem fataal.

De bom sloeg in op een rijhuis in de Louis Parentstraat op nog geen honderd meter van het woonhuis van de familie Goetinck op de hoek van de Square Albert (nu Kinkhoorn) en de Louis Parentstraat. De ramp voltrok zich om 3 uur ’s nachts en zorgde voor grote paniek in de omgeving.

Het vernielde huis in de Louis Parentstraat

Het gebouw in de Louis Parentstraat werd volledig vernield maar er vielen noch doden noch gekwetsten te betreuren in het huis zelf.

Helaas moet een schrapnel (stukje metaal) weggevlogen zijn en dit heeft de slapende Torten Goetinck (het was drie uur ’s nachts) dodelijk getroffen. Een verdwaald projectief als sluipende moordenaar bracht Heist in shock en diepe rouw. Het dramatische nieuws kwam zeer hard aan en stootte op heel wat onbegrip maar het was helaas de harde werkelijkheid.

Onder massale belangstelling werd hij na een kerkdienst in de Sint-Antoniuskerk begraven op het kerkhof Heistlaan. De toegang tot zijn grafzerk was symbolisch een grasveldje en geen kiezel !