De kermis

André Desmidt

Kermis is voor ons een alledaags woord maar toch moeten we bij wijze van inleiding toch eens nagaan waar dit woord vandaan komt. Het komt eigenlijk van kerke-misse. De dag met speciale misviering herinnerend aan de inzegening of wijding van de parochiekerk.

Iedereen kwam op die dag naar de kerk, van heinde en ver. En eens de eucharistieviering voorbij was werd er gezorgd voor wat vermaak voor de mensen. Tussen de attracties door werd er rijkelijk geproefd van het bier. Reeds in de elfde eeuw spreek men van kerk-misse of in ons West-Vlaamse dialect kerremesse.

De kerke-misse was vaak gekoppeld aan de jaarmarkt in de steden. Er was veel volk en er gebeurde van alles. Optochten, feesten, handelsactiviteiten, attracties...

Daarom spreekt men ook in plaats van kermis van foor en in dit woord herkent men duidelijk het franse woord foire.

Aanvankelijk was wat wij nu kermis noemen een verzameling van rariteiten: een gemuilbande beer die kunstjes deed, een persoon met afwijkingen (extreem dik, meer vingers of tenen dan normaal, gezwellen, Siamese tweelingen...). De attracties waren nog ouderwets (lees authentiek) zoals een paardenmolen met levende paardjes. (geen paartjes)

Een aantal families die instonden voor de attracties noemde men de foorkramers. Ze trokken van kermis naar kermis met hun attracties en hun woonwagen en werden daardoor vaak vergeleken met zigeuners of Bohemers ... omdat ze geen vaste woonst hadden.

Volgens de traditie is er in Heist grote kermis de eerste zondag na Pinksteren. Heel vroeger vond die kermis plaats op De Bolle ('t klein marktje) maar later verhuisde dit naar het Maes- en Boereboomplein (de grote markt).

De tweede zondag na Pinksteren was er Molenhoekkermis maar daarvoor bleven de kramen en spelen staan op de grote markt.

De derde zondag na Pinksteren hadden we Oosthoekkermis opgesteld in de Moefe en de Pannenstraat. Dit is misschien nog wel de meest authentieke kermis omdat er heel wat randanimatie wordt georganiseerd door de bewoners zelf.

De vierde zondag na Pinksteren was het kermis in Duinbergen. Deze kermis werd nieuw leven ingeblazen door het handelscomité Duinbergen.

De grote kermis in Heist bestond traditioneel uit:

De paardenmolen, het frietkraam met oliebollen, de kindermolen, het schietkraam, de spiegeltent, Ballo Smitto, het snoepkraam, de slingers, de kapelwagen, het trekkraam, de treintjesmolen, de ratjes, de rupsbaan, nog een schietkraam, het loterijkraam, de kindermolen, nog een snoepkraam, de bootjes, de boksauto's, paladium.

Bijzonder bij grote kermissen was de kapelwagen. Dit stelde de kermismensen in de gelegenheid om hun zondagsplicht te vervullen en de aalmoezenier van de kermis was als het ware hun parochiepriester. 

Tegenwoordig heb je datingsites, TInder, Facebook, Blind dates... om een lief te vinden. Wij hadden gewoon de rups.

De standplaatsen

Op het stadhuis werd er met de kermisexploitanten samengekomen in de raadzaal en daar werd er per attractie een bod gedaan. Dat waren rumoerige zittingen want op dat moment waren de uitbaters geen vrienden maar concurrenten... ze boden mekaar kapot. Het was dan ook noodzakelijk dat er politie aanwezig was in de zaal om de gemoederen te kalmeren indien nodig.