Bierologie in Brugge
Luc Troffaes
De oprichting van de brouwerij „De Gouden Boom" op 6 oktober 1983 in de gebouwen van de vroegere brouwerij ,,'t Hamertje" door Paul Vanneste, betekende voor de Brugse brouwindustrie een ommekeer in zijn terugval. Sedert het verdwijnen van de bekendste brouwerijen „Brij. Aigle- Belgica" in 1978 (opgeslorpt door het Piedboeuf-concern) en van „Brij. 't Hamertje" (opgeslorpt door Brij. Haacht) in 1982, bleef er nog slechts een brouwerij actief in de Brugse binnenstad, nl. de Brij. „De Halve Maan".
Op grafiek 1 zien we dat Brugge reeds vroeg een bloeiende brouwindustrie bezat. Dit wordt tevens bevestigd door de Poortersboeken waarin we zesentwintig personen tellen die zich in de periode 1479 tot 1496 als brouwer of brouwersgast lieten inschrijven.
Een van de oudst bekende, indien niet de oudste, brouwerij in Brugge was de brouwerij van de gebroeders „... Heinric, Martin ende Claeys van Slypen ..." in de Katelijnestraat naast het aalmoezenhuis 't Rooms Convent op 10 juni 1330.
Het bier dat in Brugge gebrouwen werd, kreeg de naam „Brux" voor het meer alcoholisch groot bier. Het minder alcoholisch bier of klein bier kreeg de naam „(Brugse) keyte" of „bier van grooten".
In navolging van dit bier en andere bekende Brugse bieren, waarbij we denken aan de bieren BAB 400, Super en Pils van de Brouwerij Aigle-Belgica, de Bourgogne de Flandre van Brij. Den Os, De Brugse Tripel van Brij. 't Zweerd en later van Brij. 't Hamertje, zetten nu de twee overblijvende brouwerijen de productie van artisanale bieren verder. Brouwerij „De Halve Maan" van ons trouw medelid van St.-Guthago, de h. Maes, brouwt zijn „Straffe Hendrik" en brouwerij „De Gouden Boom" creëert het „Brugs Tarwebier".
In de volgende tabellen wordt een overzicht gegeven van de talrijke Brugse brouwerijen die er geweest zijn, met hun belangrijkste eigenaar(s)-brouwer, de plaatsbepaling indien gekend en de tot nu toe vroegst gevonden datum van bestaan.
Aantal brouwerijen:
1441 |
54 |
1899 |
31 |
1945 |
7 |
1540 |
53 |
1906 |
31 |
1950 |
4 |
1673 |
22 |
1914 |
32 |
1982 |
2 |
1845 |
18 |
1921 |
34 |
1983 |
1 |
1849 |
26 |
1928 |
21 |
1984 |
2 |
Evolutie van het aantal brouwerijen in de binnenstad;
We stellen vast dat het achteruitgaan van het aantal brouwerijen samenvalt met het verval van Brugge als bloeiende stad in de middeleeuwen en ook in de crisisperiode die volgt op de jaren dertig. Een lichte heropleving is merkbaar in een tijd van evenwicht (tussen 1830 en 1914), waarbij de economie zich onder invloed van de industriële revolutie herstelt en opbloeit.
Brouwerij inventarisatie
Nr. |
Naam |
Eigenaar-brouwer |
Plaatsbepaling |
Datum |
1. |
Den Anker |
Schaeverbeke Cnapelinck |
Wijngaardstraat 9 |
1546 |
2. |
Den Arent(Aigle) |
Fam. Meulemeester |
E. Zorghestraat |
1553 |
3. |
't Bezemtje |
Bezemstraat 15 |
1540 |
|
4. |
De Blauwen Arend |
Noordzandstraat |
1540 |
|
5. |
De Gouden Boom |
Paul Vanneste |
Langestraat 45 |
1983 |
6. |
Den Brandaek |
Nicolaas Verbeke |
E. Zorghestraat |
1673 |
7. |
't Breydelkin |
Fam. Monteville |
Smedenstraat 10 |
14de e. |
8. |
Casselberg |
Fam. D'Haveskerke |
Hoogstraat |
1540 |
9. |
Cauwe-Penninck |
Carlos Cauwe |
Westmeers-Oostmeers |
1885 |
10. |
In de Cop |
Fam. Cauwe |
Kopstraat |
1441 |
11. |
Ter Dune |
Jeruzalemstraat- Blekerijstraat |
14de e. |
|
12. |
Den Erckel |
De Graeve |
Wollestraat |
1673 |
13. |
Ten Ezele |
Van Houtryve |
Ezelstraat-Oude Zak 1 |
1415 |
14. |
In de Gapaard |
E. Van der Ghote |
Noordzandstraat 89 |
1441 |
15. |
De Ganze |
P. De Vriendt |
Ganzestraat |
1733 |
16. |
't Haentjen |
a. Vlamingstraat |
1382 |
|
b. Hoek Haanstraat |
||||
c. Smedenstraat |
1596 |
|||
17. |
't Hamertje |
Fam. J. Vanneste |
Langestraat 45 |
1872 |
18. 19. |
Den Gouden Hand Ten Handboghe |
|
Gouden Handstraat |
1435 |
20. |
Den Hert |
G. Parmentier |
St.-Annarei |
1886 |
21. |
Ten Hertshoorne |
|
Carmersstraat |
1435 |
22. |
Het Hoefijzer |
|
Omgeving Noordzandstraat |
1540 |
23. |
Het Hoepeltje |
|
Achter de Carmerskerk |
1449 |
24. |
't Gulden Hoofd |
|
Achter St.-Jacobskerk |
1540 |
25. |
De(n) (Gouden) Hoorn |
|
Zuidzandstraat |
1540 |
26. |
Den Inghele |
|
Engelstraat |
1491 |
27. |
't Kapittel |
|
Omgeving Burg-Markt |
? |
28. |
De Drie Koningen |
De Ryckere |
Wulfhagestraat |
1845 |
29. |
De Gouden Kroone |
J. Vande Hofstraat |
Smedenstraat 18 |
1893 |
30. |
't Kruysken |
J. Van de Keire |
Zuidzandstraat 46 |
1542 |
31. |
N.V. De Lac |
diverse (coöp.) |
Minnewaterpark |
1929 |
32. |
De Twee Leeuwen |
A. Parmentier |
? |
1777 |
33. |
De Lion d'Or |
De Buck |
Augustijnenrei |
1845 |
34. |
De Halve Maan |
Fam. H. Maes |
Walplein 26 |
1856 |
35. |
Brij. Leon Maes |
L. Maes-Seys |
Walplein 24 |
1856 |
36.
|
De Mane
|
J. Mangelschot
|
|
1546
|
37. | La Marine | E. Van Hoetryve | Wollestraat | begin 20ste eeuw |
38. |
De Marminne (meermin) |
J. Paternoster |
Langstraat 19 |
1540 |
39. |
De Meyboom |
Kemp is Arthur Moulaert ? |
Dweersstraat |
1579 |
40. |
De Drie Monniken |
A. Vanneste |
Molenmeersch 6 |
1500 |
41. |
Den Os |
O. Van Houtryve |
Raamstraat 3 |
rond 1845 |
42. | ‘t Peerdeken | Bisschopsdreef (beursplein) | 1540 | |
43. |
In de Pense |
J. Boucqaert |
Kuipersstraat |
1673 |
44. |
De Ridder |
J. Martinus |
Carmersstraat |
1733 |
45. |
Rozen brouw |
Fam. Floor |
Rozendal |
1845 |
46. |
De Roze |
|
't Gotje |
1540 |
47. |
Het Schaeck |
C. De Brouwere |
Omgeving Vrijdagmarkt |
1493 |
48. |
De Schaere |
F. Pollet |
Omgeving Ezelsbrug |
1733 |
49. |
't Schip |
|
Bergpoelplaats (Eiermarkt) |
1540 |
50. |
't Schotelken |
lbona |
|
15e e. |
51. |
In St.-Aernoud |
|
Moerstraat 10 |
1673 |
52. |
St.-Jacob |
Fr. Vandeplassche |
Moerstraat 10 of 14 |
1861 |
53. |
St.-Juliaan |
Jan Oste |
Boeveriestraat |
1622 |
54. |
St.-Nicolaas |
|
Boeveriestraat |
1540 |
55. |
St.-Kristoffel |
|
Boeveriestraat |
1540 |
56. |
De Sleutele |
St. Verlinde |
Wulfhagestraat 39 |
1441 |
57. |
De Sterre |
De Neve |
Gentpoortvest |
1906 |
58. |
In de Sterre |
Schaeverbeke M. Roels |
Omgeving Ezelsbrug |
1673 |
59. |
De Torre |
R. Duprez |
Omgeving Molenbrug |
1600 |
60. |
Tsaeck-De Mane |
J. Mangelschot |
Walplein 26 |
1546 |
61. |
Ten Voetboghe |
|
Snaggaardstraat |
1534 |
62. |
De Wildeman |
|
Smedenstraat |
1540 |
63. |
De Wulf |
M.C. Everart |
Walplein 26 |
1725 |
64. |
Brugge Zeehaven |
D. Vanneste |
Walplein 23 |
1877 |
65. |
Zevensterre |
|
Zuidzandstraat |
1441 |
66. |
De Zonne |
A. Claeys |
Langestraat 142 |
1710 |
67. |
De Kleine Zwane |
|
Carmersstraat |
1540 |
68. |
De Drie Zwaentkens |
|
rechts van Carmers 36 |
1632 |
69. |
De (Grote) Zwane |
A. D'Hoedt |
S. Stevinplein |
1441 |
70. |
't Zweerd |
C. Van der Ghote |
Zwarte Leertouwersstraat |
1563 |
Brouwerijen zonder naam
71. | Paters Capucijnen St.-Clarastraat | St.-Clarastraat | 1898 |
72. | Gebroeders Van Slypen | Katelijnestraat | 1330 |
73. | (*) Moeders van de Zwarte Zusters | Spaanse Loskaai | 1687 |
Brouwerij waarvan de naam niet gekend is. Het cijfer tussen de haakjes verwijst naar mogelijk verband met de brouwerij onder dit nummer.
74. |
(34) |
Comeyn-Gheleyn |
Wijngaardplein |
1845 |
75. |
|
Van den Abeele |
St.-Annarei 7 |
1845 |
76. |
|
Noorbeek Delannote |
Carmersstraat |
1842 |
77. |
|
Arents |
Smedenstraat |
1845 |
78. |
(1) |
A. Valcke |
Katelijnestraat 78 |
1845 |
79. |
(22) |
Kesteloot |
Hoefijzerlaan |
1906 |
80. |
|
Verraes |
Beenhouwersstraat 21 |
1881 |
81. |
|
Vertinde |
Molenmeersch |
1906 |
82. |
|
Van der Ghinste |
St.-Clarastraat |
1906 |
83. |
|
Strubbe |
Lange rei |
1906 |
84. |
|
Schaeverbeke F. |
De Lane |
1906 |
85. |
|
Franchomme |
Smedenstraat |
1906 |
(*) Ten andere praktisch elk klooster te Brugge had zijn eigen brouwerij. Zo lezen we (wat ons welwillend werd medegedeeld door E.H. Jozef Van den Heuvel) in het Register van de Moeders van de Zwarte Zusters: „... Suster Genoveva van Canneyt, dewelcke heeft ghecockt den looden back om het graen te weecken ... int jaer 1687... Deze bak kan alleen gediend hebben om of de gerst te laten kiemen of om het beslag te maken.