Open Monumentendag gemeente Sluis – Zaterdag 12 september 2009

Download hier het programma van de gemeente Sluis

Open Monumentendag 2009 staat in Nederland het teken van ’Op de Kaart‘. De meeste monumenten en andere deelnemende culturele instellingen openen om 10.00 uur en sluiten om 17.00 uur. Afwijkende uurregeling staat vermeld. In een aantal worden speciale activiteiten georganiseerd.

Aardenburg
• Markt. Rondwandeling met een gids door Aardenburg. Verzamelen op de Markt om 14.00 uur
• Kaaipoort, Kaaiplein/Weststraat
• R.K. kerk, Weststraat 80
• Doopsgezinde kerk, Weststraat 24
• Galerichel, Weststraat 37
• Burgerweeshuis, Weststraat 24
• Galerie & Restauratieatelier Casa Portiera, Weststraat 3
• Gemeentelijk archeologisch museum, Marktstraat 18, www.museumaardenburg.nl
• Galerie Griffione Marktstraat 7
• Sint-Baafskerk, Sint-Bavostraat 5
• Galerie Katinka, Markt 6
• Elderschans, Herendreef 68

Breskens
• Sint-Barbarakerk Europastraat 7
Cadzand
• Nederlands hervormde kerk, Prinsestraat
• Molen, Zuidzandseweg 3

Groede
• Evangelisch-Lutherse kerk, Molenstraat 28
• Nederlands hervormde kerk
• Het Vlaemsche Erfgoed, Slijkstraat 1
• Galerie De School, Schuitvlotstraat 13
• Galerie Jacqueline Cox, Slijkstraat 2
• Groede Podium, Gerard de Moorsweg 4

Nieuwvliet
• Nederlands hervormde kerk, Dorpsstraat 25
• Molen, Molenweg

Oostburg
• Nederlands hervormde kerk, Kerkplein 1, geopend 10.00 - 16.30 uur
• Gereformeerde kerk, Molenberg, geopend 10.00 - 16.30 uur
• Sint-Eligiuskerk, Sint-Eligiusplein 1, geopend 10.00 - 16.30 uur
• Oorlogsmuseum Switchback, Oudestad 16

Retranchement
• Standerdmolen, Molenstraat 3 en Molencentrum
• Bezoekerscentrum, Gerrit van Hoekestraat 2

Schoondijke
• Bergmolen, Molenkreek

Sint-Anna ter Muiden
• Nederlands-hervormde kerk, Nederherenweg

Sint-Kruis
• Nederlands-hervormde Kerk, Schoolstraat 2

Sluis
• Stadhuis/Belfort, Groote Markt 1
• Raadskelder, Groote Markt 1
• Korenmolen De Brak, Nieuwstraat 26

Waterlandkerkje
• Nederlands-hervormde kerk, Molenstraat

IJzendijke
• Molen, Biestraat 18
• Nederlands-hervormde Kerk, Kerkstraat
• Museum Het Bolwerk Markt 28, geopend 13.00 - 17.00 uur

Zuidzande
• Beltkorenmolen, Sluissedijk 7

Informatiepunt (tijdens OMD Nederland op zaterdag 12 september, 10.00 - 17.00 uur)
Gemeentelijk Archeologisch Museum
Marktstraat 18
4527 CM Aardenburg    
Tel. 00 31 117 49 28 88
Dit E-mail adres wordt beschermd tegen spambots. U moet JavaScript geactiveerd hebben om het te kunnen zien. www.museumaardenburg.nl

Open Monumentendag Vlaanderen in Damme, Knokke-Heist en Maldegem – Zondag 13 september

Op zondag 13 september is het Open Monumentendag in Vlaanderen. Open Monumentendag Vlaanderen staat in het teken van ’Zorg‘. Openingsuren van 10.00 - 18.00 uur (tenzij anders vermeld).

Damme

Sijsele
• AZ Alma, campus Sijsele – Sanatorium Elisabeth, Gentse Steenweg 120-132

Damme
• Sint-Janshospitaal, Kerkstraat 3

Vivenkapelle
• Voormalige broederschool en –klooster, Bradericplein 22

Fietstocht
• Zorgen voor de Staats-Spaanse linies (30 km). Vertrek Parking Damse Vaart Zuid om 14.30 uur

Info

Toerisme Damme, tel. 050 28 86 10, Dit E-mail adres wordt beschermd tegen spambots. U moet JavaScript geactiveerd hebben om het te kunnen zien.

Knokke-Heist

Heist
• Sint-Antonius Abtkerk, Sint-Jozefstraat 1, geopend 11.00-18.00 uur

Knokke
• Sint-Helenabegraafplaats, De Klerckstraat z/n
• Gemeentelijk Waterbedrijf, Helmweg 23, Knokke
• Saint George’s Anglican Church, Zoutelaan 77, Knokke, geopend 10.00 - 17.00 uur
• Thuiszorg/Familiezorg West-Vlaanderen, Albertlaan 65, Knokke

Ramskapelle
• Sint-Vincentiuskerk en omliggende begraafplaats, Ramskapellestraat z/n

Westkapelle
• Sint-Niklaaskerk, Dorpsstraat z/n, geopend 11.00 - 17.30 uur
• Gemeentelijke Begraafplaats, Westkapellestraat z/n, geopend 11:00 - 17:30 uur

Info
Lokaal Comité OMD Knokke-Heist, tel. 050 530 730, sincfala@knokke-heist

Maldegem

Maldegem
• Het vroegere hospitaal, Mevr. Courtmanslaan 82
• Het voormalig rustoord Sint-Jozef, Mevr. Courtmanslaan 92

Activiteiten
• Gegidste bustocht voorzien langsheen de vroegere kloostergebouwen van de diverse deelgemeenten en parochies van Maldegem. Vertrek om 14.00 uur aan de KUMA, Maldegem
• Gegidste wandeling doorheen Maldegem-centrum met duiding bij de monumenten en gebouwen, die iets met zorg te maken hebben. Vertrek om 10.30 uur en 15.00 uur aan de KUMA te Maldegem

Info
Erfgoedcomité Maldegem, tel. 050 71 31 32, Dit E-mail adres wordt beschermd tegen spambots. U moet JavaScript geactiveerd hebben om het te kunnen zien.

Op het einde van de 19de eeuw kwamen de Britse toeristen met de mailboot naar Oostende. Ze reisden naar Brugge om deze stad met vermaarde geschiedenis te bezoeken. Een uitstap met de stoomtram naar Knokke zorgde voor een portie gezonde zeelucht. Al snel burgerden de Engelsen zich in en kwamen in de ontluikende badstad wonen. Al in het begin van de 20ste eeuw telde Knokke een Engelse kolonie van 300 leden, zowel gepensioneerde oud-strijders als toeristen. De Engelse families hadden behoefte aan een kerk. Kleine diensten werden in openlucht in de duinen gehouden.

In 1905 richtten kapelaan Arthur Hull uit Brugge en de afgevaardigden van de voorlopige golfclub een aanvraag aan de Zoutepolder om een Engelse kapel op te richten. Het gemeentebestuur gaf goedkeuring mits een plan en bestek zouden worden opgesteld en voorgelegd. Daarin stond ondermeer dat het gebouw minstens zes meter hoog moet zijn. Een aanvraag voor een subsidie van 2000 Belgische frank werd geweigerd. De Engelsen klopten aan bij de familie Lippens en hetzelfde jaar nog schonk de Zoutepolder een stuk grond van 362 m² voor de oprichting van een kapel aan de Zoutelaan (niet ver van de Piers de Raveschootlaan), goed voor 150 gelovigen. De Zoutelaan lag dan nog gewoon in het duinzand. In 1908 bleek de kapel al te klein voor de erediensten. Door de groei van de Engelse kolonie werd uitgekeken naar een groter kerkgebouw. De elektriciteitsmaatschappij kocht het eerste gebouwtje op en breidde het in 1910 uit tot een centrale.

In 1911 werd na onderhandelingen met de Compagnie Het Zoute gekozen voor een locatie meer oostelijk, ook aan de Zoutelaan. De Compagnie schonk de grond, waarna de bouw naar plannen van architect Adolphe Pirenne door de plaatselijke aannemer Camille Deckers kon beginnen. De kosten voor de bouwwerken bedroegen 16 651 Belgische frank. De anglicaanse kerk leende 9000 frank bij de ‘Society for the Propagation of the Gospel’. De verkoop van het oude kapelletje bedroeg 3000 frank. Patroonheilige werd Saint George (Sint-Joris met de draak).

Bouwen kon niet zomaar. Het is opvallend hoe de familie Lippens alle werkzaamheden van nabij opvolgde en nauw betrokken was bij heel wat details. De aannemer twijfelde voor de bouw van het kerkje aan de ligging en vreesde dat hij te dicht bij de straat zou bouwen. Prompt schreef hij zijn opdrachtgever aan en vroeg de Compagnie richtlijnen ter zake.

De eerste kapelaan was Rev. H.C. Barnes. Hij werd opgevolgd door Rev. Taylor, die in 1958 overleed. Daarna kwam Rev. Jones van Oostende die als ‘visiting clergyman’ de diensten verzekerde. Nu leidt Rev. Peter Tilley de kerkdiensten van de parochiekerk, die behoort tot de Community Church of England.

Links van de deur zit een steentje met 1911 en boven de deur zit een Sint-Jorisreliëf. De patroonheilige kon de kerk echter niet vrijwaren van ongeluk. Want nog datzelfde jaar moesten na een reeks windstoten de beschadigde oostelijke en westelijke brandglazen vervangen worden.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten de Duitsers de kerk met neogotische inslag als paardenstal. De vloer, te glad voor de paardenhoeven, werd opgebroken. De gemetselde

troggen zijn nog steeds zichtbaar. Na de oorlog was de bepleistering helemaal losgekomen en bleek de kerk ernstig beschadigd door inslagen van bommen en granaten. Na de bevrijding bleef het Belgisch leger de kerk gebruiken als stallen. In 1926 zond de ‘Society for the Propagation of the Gospel’ architect E.E. Lofting naar Knokke. Hij raadde aan een galerij ter ondersteuning van het middenschip en een typisch Engels kantelentorentje bij te bouwen. Het torentje is van architect A. Dugardyn. In 1928 volgden alweer nieuwe uitbreidingen met een altaargedeelte en een dienstzaal.

Bij de bevrijding van Knokke in november 1944 werd het kerkje zwaar beschadigd door beschietingen. Na de Tweede Wereldoorlog liet Charles Piercy het gebouw grondig restaureren. De brandglazen werden bekostigd met een geldinzameling in Engeland naar aanleiding van de herdenking van Saint George’s Day, de aanval op Zeebrugge in 1918, ook wel ’Officers and Men who gave their lives for King and Country in the Naval Action at Zeebrugge, St. George's Day 1918‘. In 1953 opende de kerk weer zijn deuren.

Bronnen
• Engelse kerk van het Zoute, in Cnoc is ier, 19, 1982, p. 89.
• Ballegeer, Johan – Archiefbeelden Knokke-Heist – Tempus Publishing Company (Stroud, GB), 2003.
• Muylle, Philippe et al. – Compagnie Het Zoute. 100 jaar in Knokke – Lannoo, 2008
• Opdedrinck, J. – Geschiedenis van Knokke – Lannoo, 1968.
• Lannoy, Danny – Knokke en de Belle Epoque – De Distel, 1993.

In Heist is de link met de visserij en de vissersgemeenschap nooit ver weg, ook niet in de Sint-Antonius Abtkerk. In 1863 wordt beslist om de vroeggotische kerk in het zuiden van Heist (Koudekerke) te vervangen door een nieuwe, grotere kerk in het noorden van de verschoven dorpskom. In de periode 1871 - 1875 wordt naar een ontwerp van architect P. Buyck een neogotische basilicale kerk opgetrokken. De toren wordt pas in 1886 toegevoegd.

 Het roosvenster uit 1993 ‘Uitvaren ter vangst’ aan de noordzijde brengt een eerbetoon aan de zeevisserij. Het wel en wee van de vissers wordt er in 25 m² gebrandschilderd glas uitgebeeld, bekroond door de geliefde ‘Ster der Zee’. De zee geeft niet alleen, soms neemt ze ook en eist ze haar tol: schepen vergaan, vissers komen om. Velen vonden het zeemansgraf. Linksbeneden dit roosvenster staan in het in-memoriampaneel 180 namen gebeiteld. De naamlijst werd door Jozef Couwijzer opgesteld en staat gebeiteld in 24 panelen in eikenhout. Troostend en bemoedigend prijkt het beeld van Maria ‘Ster der Zee’ op de vooruitstekende boeg van een visserssloep, de H1 met een verguld anker. Het is in hout gesneden en gepolychromeerd, met een roodkleurig kleed en blauwe halfopenhangende mantel. Op het hoofd draagt Maria een gouden kroon. Het Kind Jezus houdt een wereldbol met kruis in de hand. Dit beeld werd door de graaf en gravin van Vlaanderen geschonken ter gelegenheid van hun eerste bezoek aan de kerk van Heist op 18 mei 1884.

In de andere gebrandschilderde glasramen refereert een aantal taferelen naar de visserij: vissers in de storm, het bedaren van deze storm door Christus en de wonderbare visvangst.

In 1988 richtte de pastoor achteraan in de linkerzijbeuk een rouwkapel in. De gewoonte om houten kruisjes met namen van de overledenen aan te brengen dateert van Allerzielen van dat jaar. In de torenmuur is de gedenksteen ingemetseld als aandenken aan Johannes Quintens, zoon van Jan en Pasphasia Vandeweerde. Hij werd in Heist geboren en was Onze-Lieve-Vrouwe-, armen- en kerkmeester. Onder de Oostenrijkers was hij hoofdman van Heist, gedurende de Franse en Hollandse tijd burgemeester. De gedenksteen herinnert aan de eeuwige fundatie (= stichting tot het opdragen van missen, broodbedeling en armenzorg). De witmarmeren steen van 1,51 m hoog en 0,99 m breed is omringd door een blauwmarmeren kader en ingemetseld in de muur.

Rechts van de toren was vroeger de doopkapel, die nu devotiehoek is. Ook daar staat een gedenksteen van een lid van de familie Quintens, namelijk Jacobus, zoon van Jan en Mary Francesca De Witte. Ook Jacobus werd geboren in Heist en was Onze-Lieve-Vrouwe- en kerkmeester en tevens burgemeester. Ook deze gedenksteen herinnert aan een eeuwige fundatie met uitdeling van brood aan de armen. Het grafschrift meet 1,65 bij 1,05 m en zit in een blauwmarmeren omlijsting vervat.

In de devotiekapel hangt het schilderij ‘Onze-Lieve-Vrouw van Smarten’ ook wel ‘Onze-Lieve-Vrouw van de vissers’ genoemd. Dit kunstwerk uit 1901 is van de Gentse kunstschilder Theophiel Liebaert (1848 - 1927). Het tafereel stelt de Moeder Gods voor, de handen gevouwen in smeekgebed als voorspreekster voor de vissers die in levensgevaar zijn op zee. Haar gelaat is scherp getekend door droefheid en angst. De achtergrond is voor driekwart gevuld met een gordijn, terwijl bovenaan een vissersboot dreigt te vergaan.

Bronnen
• Lannoy, Danny – Knokke-Heist terugblik – De Distel, 1998.
• Van den Heuvel, Jozef et al. – Parochieboek van Sint-Antonius Abt te Heist-aan-Zee – Uitgeverij Crea, 1998.

In 1929 liet notaris Joseph Stroobandt uit Brugge een statig art decogetint herenhuis optrekken op de gronden van de Compagnie Het Zoute. Een aanpalend gebouw was het Frans Klooster uit 1909, toen eigendom van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn. In het pand woonden de notaris met zijn vrouw Renilde Houtsaeger en hun zoon Jules. Inwonende waren: Maria Houtsaeger, zuster van Renilde en dienstmeid Margereta Maertens (Leontine Van der Linden vanaf 1939). De moeder van de notaris, Maria Maquet, verbleef ook in het huis vanaf september 1940.

Notaris Stroobandt werd in augustus 1945 schepen onder burgemeester Camiel Deckers. Bij de verkiezingen in 1947 bleef hij gemeenteraadslid tot 3 september 1951. Door familiale moeilijkheden en problemen met zijn kantoor moest Stroobandt Knokke verlaten. Het eigendom werd verkocht en Roger Cafmeyer-Mergaert, apotheker uit de Lippenslaan, liet in het huis in villastijl in 1958 verbouwingswerk uitvoeren onder leiding van architect Paul Decuypere (Knokke). Het aanpalende zuidelijke deel dat de hoek vormt tussen de Albertlaan en de Helmweg werd ingericht als ruime tuin en afgesloten met een hoge baksteenmuur. Later verwierf de vzw Familiezorg West-Vlaanderen het pand.

Het pand heeft een opvallend concave gevel waarbij de rode baksteenbouw contrasteert met de witgeschilderde geblokte bepleistering rond de raamvlakken. De beide gevelvlakken hebben erkers die doorlopen tot op de eerste verdieping en zijn afgedekt met zwarte schaliën. Het volledige dak is voorzien van rode Vlaamse pannen en de dakkapellen hebben kleine daktegels. Centraal is vooruitspringend de hoofdingang met bordes, die destijds de entree was van het notariaat. Op de eerste verdieping is een vooruitspringend balkon met eenvoudige gepleisterde borstwering en smeedijzeren leuning. Het hoekperceel is voorzien van een muurtje met gemetselde consoles en een plint bekleed met kiezelstenen. Het smeedijzer is sober afgewerkt.

De binnenindeling heeft weinig veranderingen ondergaan. In de centrale traphal bevindt zich de trap met sierlijke ijzeren leuning. De ruime vertrekken op de benedenverdieping hebben nog steeds de originele parketbevloering. Het hoekvertrek van de westelijke vleugel deed dienst als ontvangstruimte van de notaris. De oostvleugel was de woonruimte van het gezin, met ruime woonkamer, eethoek en keuken. Op beide verdiepingen waren slaapkamers, die nu zijn ingericht als burelen. De huidige inrichting doet geenszins afbreuk aan de charme van het gebouw.

Bron
• Lannoy, Danny - Merkwaardige gebouwen. Het statige hoekhuis van de Albertlaan en de Helmweg, in Cnoc is ier, Knokke, nr. 36, 1999, p. 52-55.