|
Het verhaal van het Zwart Huis begint in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog, wanneer architect Huib Hoste en bouwheer Dr. De Beir, elkaar leren kennen. Ze verblijven er beiden met hun gezin. Dr. De Beir is vier jaar legerarts in het kamp van Zeist, waar duizenden Belgische soldaten zijn geïnterneerd. Naast zijn medische opdracht heeft De Beir ook veel aandacht voor moderne eigentijdse kunst. Zijn hobby is schilderen. Na de oorlog houden Dr. De Beir en Hoste contact. In 1924 doet Dr. De Beir een beroep op architect Huib Hoste voor de bouw van een ruime en goedkope woning voor gezin en praktijk. Na de ellende en de verwoestingen tijdens de Eerste Wereldoorlog, zijn in Knokke vele woningen aan heropbouw toe. Overal verschijnen traditionele cottages en villa's met imitatievakwerk. De Beir is tegendraads en kiest voor de nieuwe, sobere stijl van Huib Hoste: het Modernisme. Aan de Dumortierlaan, vlakbij de hoek met de Lippenslaan, toen nog duingebied, wordt een nooit gezien gebouw opgetrokken: een kubusachtige betonconstructie met plat dak mét betonnen ramen!
Het meest aanstootgevend is de afwerking: zwart geteerde betonnen gevels, enkele opvallende fel roodgroene delen en witte vierkante of rechthoekige ramen. De plaatselijke pers bekritiseert vooral de zwarte gevels: ”een schandvlek, een sombere vlek, een wanklank in een harmonisch geheel!” die moeten verdwijnen. Ook de inwoners van Knokke zijn allesbehalve enthousiast en ze noemen het algauw het Zwart Huis. In 1930 laat Dr. De Beir zijn woning achteraan verbouwen en aan de Dumortierlaan uitbreiden naar de plannen van de architect Vervalcke. Het nieuwe gedeelte en het huis van Hoste van 1924 vormden één geheel. De uitbreiding bestaat uit een garage vooraan en een wachtkamer achteraan, die in verbinding staat met de gang van Hostes woning. Boven zijn twee verdiepingen met elk een appartement.
Na de dood van Dr. De Beir in 1945 koopt één van zijn dochters, Godelieve die is getrouwd met tandarts Eugène Mattelaer, het huis. Zij laten de grootste wijzigingen aan het gebouw uitvoeren. Ze doen daarvoor aanvankelijk beroep op Huib Hoste. Om ongekende redenen wordt Hoste bedankt voor zijn diensten en vervangen door architect August Verburgh, die de opdracht krijgt het huis drastisch te wijzigen. De gevels worden bekleed met een dikke grijze grindcementering. Even ingrijpend is het voornemen om alle betonnen door houten ramen te vervangen. De rode betegeling van gevelplint wordt vervangen door blauwe hardsteen. Op het balkon komt een pergola. Ook de trappenhal en het hele interieur ondergaan een heuse ontkleuring, een poging om er een doorsneewoning van te maken. Bij een bezoek in 1952 zou Hoste wanhopig hebben gezucht: ”Dit is mijn huis niet meer.” In 1963 verlaten Dr. Mattelaer en zijn gezin het pand en wordt het verhuurd aan meerdere huurders die ook heel wat veranderingen aanbrengen. Op de gelijkvloerse verdieping wordt een tandartspraktijk ingericht. De verdiepingen blijven ongebruikt. Alle muren worden wit geschilderd en Hostes tegelvloer in de woonkamer wordt met parket bedekt.
Langzaam maar zeker takelt de woning af. Intussen groeit het besef dat het Zwart Huis een architecturaal monument van uitzonderlijk belang is en begint de strijd voor het behoud tussen voor- en tegenstanders. Ze gebruiken alle middelen om hun gelijk te halen. Persartikelen, pamfletten, petities, tussenkomsten bij de bevoegde overheidsdiensten, protesten of smeekbeden aan lokale politici en de bevoegde ministers. Na een jarenlange strijd wordt het gebouw in 2001 definitief geklasseerd. De huidige eigenaars Van de Velde-Stellamans laten het monument op eigen kosten restaureren. |
