100 jaar stadhuis Knokke

Lezing op zondag 24 november 2013 om 10 uur door Danny Lannoy

In 1913 werd het stadhuis van Knokke op het Verweeplein feestelijk geopend. Het eeuwfeest kunnen we best vieren met een lezing door ere-schepen Danny Lannoy die het gebouw van binnen en van buiten bijzonder goed kent. Niet alleen was hij er dertig jaar schepen, maar als kind woonde hij in het stadhuis waar zijn ouders conciërge waren.

Hij doolde er door kelders en zolders en hij kende alle verborgen hoekjes.

Later schreef hij een boek en brochure over het stadhuis. Het neogotische Stadhuis van Knokke is een niet-geklasseerd gebouw dat in de periode 1911-1913 werd opgericht. Thans mag het als een van de voornaamste ‘monumenten’ beschouwd worden van ons gemeentelijk cultureel patrimonium. De plannen waren van stadsarchitect Jules Van Wassenhove (1878-1935). Het uitzicht van het Stadhuis werd herhaaldelijk aangepast bij noodzakelijke onderhouds- en renovatiewerken, o.m. na de beschietingen in WO II. Bij de laatste restauratie in 1988 werd het stadhuis in zijn oorspronkelijke glorie hersteld.

Eind 1996 kreeg het stadhuis aan de achterzijde een aanbouw; aansluitend onderging ook het oude gedeelte tot midden dit jaar verdieping per verdieping een grondige renovatiebeurt.

Verslag

Op zondag 24 november 2013 verwelkomde voorzitter Eric Huys 54 belangstellenden in Museum Sincfala te Heist voor de lezing "100 jaar Stadhuis van Knokke". Hij stelde de spreker, Danny Lannoy, voor. Danny Lannoy is ereschepen van Knokke-Heist, ondervoorzitter van Sincfala vzw, voorzitter van vzw De Distel, een uitgeverij met een sociaal doel, voorzitter van de heemkundige kring Cnocke Is Hier en voorzitter van het Willemsfonds Knokke-Heist. Hij heeft ook reeds heel wat gepubliceerd over de geschiedenis van Knokke. Enkele voorbeelden hiervan zijn de boeken “Compagnie Het Zoute 100 jaar in Knokke”, “Knokke vroeger en nu” en “Knokke nostalgie in woord en beeld”. Hij organiseerde de tentoonstellingen “Impressionisten in Knocke & Heyst” en “Van het atelier naar de kust - Knocke & Heyst, 1880-1940”. Danny is ook medelid van onze kring Sint-Guthago.

De spreker begon zijn lezing met het tonen van een tekening van het stadhuis die op vroegere patisseriedozen stond van een bakker op de hoek van het Verweeplein.

De eerste bewoningen van Knokke

In het eerste deel van de lezing had de spreker het over de eerste bewoning van Knokke. In 1227 was er in oude charters al sprake van bewoning te Knokke. De vroegere Papenpolderdijk (nu De Judestraat) was al vlug niet meer nodig ten gevolge van zandverstuivingen en verdere indijkingen. In 1455 was de kerk toegewijd aan de heilige Margareta. In 1527 was Knokke een armoedig dorpje met weinig bevolking. Uit kerkrekeningen valt op te maken dat er rond 1584 vernielingen waren aan de kerk door de Geuzen. De dijken werden gecontroleerd door het Brugse Vrije.

In de 17de eeuw was landbouwer Jan Dullaert hoofdman te Knokke. In 1720 kwamen de notabelen samen in herberg "Weiknecht" aan de oostkant van de Dorpsstraat. Deze herberg noemde later "Weiman" (wat jager of jagersknecht betekende, dus jagershut). Nadien vergaderden de notabelen in "De Zwaan".

Van 'Het Kalf' naar 'Le Cygne' en 'Hotel Communal'

Tijdens de Franse overheersing, vanaf 1794, behoorde Knokke tot het kanton Westkapelle. In 1815 telde Knokke 810 inwoners en 144 gezinnen. Rond 1800 kwamen de notabelen samen in de herberg "Het Kalf". Toen gebeurde de postbedeling hier slechts om de 2 dagen in tegenstelling tot andere gemeenten waar dit dagelijks gebeurde. In 1854 werd Philip Tavernier burgemeester in opvolging van Jan Nachtegaele. In 1871 diende "De Zwaan" (als "Le Cygne") opnieuw als gemeentehuis. Er heerste een gespannen sfeer tussen burgemeester Tavernier en de uitbater van "Le Cygne" die ook raadslid was. Bij de verkiezingen in 1872 werden slechts 2 van de 9 zetelende raadsleden herkozen en Sebastiaan Nachtegaele werd burgemeester. In 1873 werd het gemeentelijke archief overgebracht naar "Hotel Communal" op de hoek van de huidige Verheyestraat en het Gemeenteplein (waar nu een lokaal van de kunstacademie is). Ook de gemeenteraad kwam hier dan samen. Burgemeester Nachtegaele verdiende 106 fr. per jaar. De huur van het gemeentehuis bedroeg 50 fr. De pastoor kreeg toen 300 fr. en de veldwachter 700 fr. per jaar.

Vanaf 1883 kwam Knokke in de ban van het toerisme. Een dijk werd aangelegd en er werden villa's en hotels gebouwd. In 1896 werd een borstbeeld van Verwee onthuld, maar er was nog geen stadhuis. Na de verkiezingen van 1895 werd Theophiel D'hoore burgemeester. In 1899 was er plaatsgebrek in het gemeentehuis en werd er meer ruimte gehuurd in de Communal. In 1909 werd de kolonie (huidige school) gebouwd ter hoogte van het Verweeplein voor de nonnen. Na de Eerste Wereldoorlog werd de kolonie overgenomen door Kind en Gezin en tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het een ouderlingentehuis. In 1944 werd er een noodhospitaal ingericht.

Het stadhuis

In 1906 kwam er een vraag om een stadhuis te bouwen en in 1909 kwam dit opnieuw ter sprake in de gemeenteraad om dan in 1910 goedgekeurd te worden. De plannen werden door de Provincie en de provinciale bouwmeester Viérin goedgekeurd in oktober 1911. Het plan voor het stadhuis in neogotische stijl van Jules Wassenhove was gebaseerd op het gemeentehuis van Maldegem en op dit van Diksmuide. In 1912 werd Louis Deklerck burgemeester. Op foto's van zijn inhuldiging is op de achtergrond het stadhuis in opbouw te zien.

Voor de inhuldiging van het nieuwe stadhuis werd een feestcommissie aangesteld. Er werd een steendrukaffiche gemaakt die 2,5 meter hoog was en er werd een medaille uitgegeven. De inhuldiging zelf ging gepaard met een stoet met praalwagens. Onder de aanwezigen op het Verweeplein waren de provinciegouverneur en de arrondissementscommissaris. Er werden toespraken gehouden door burgemeester Deklerck en de gouverneur. Daarna begaven de notabelen zich naar de pui van het stadhuis voor het aanschouwen van de stoet. In de namiddag werd er een luchtballon opgelaten die afdreef naar zee en landde op het strand van Duinbergen. Nadien was er nog een diner op het stadhuis voor 150 genodigden.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het stadhuis door de Duitsers gebruikt als Kaiserliche Kommandatur. In 1917 vond op het Verweeplein een opeising van paarden door de Duitsers plaats.

In 1921 werd Frans Desmidt burgemeester. In 1941 werd de gemeenteraad door de Duitsers verboden en in 1944 werd Frans Desmidt aangehouden en naar Duitsland gevoerd vanwaar hij niet meer is teruggekeerd. Camiel Deckers werd burgemeester tot 1947. Latere burgemeesters waren Leon Lippens en Eugène Mattelaer. Knokke had vroeger een verplaatsbare muziekkiosk, waarvan Danny Lannoy een afbeelding toonde. In de jaren '50 werd de toren van het stadhuis gerestaureerd.

De eerste huisbewaarder van het stadhuis was Mon Waeghe, van wie tijdens de lezing een aantal dia's werden getoond. De volgende conciërge was Georges Lannoy, de vader van Danny Lannoy. Er werden tijdens de lezing dan ook verschillende foto's uit het persoonlijk archief van de spreker getoond, vergezeld van een aantal anekdotes en belevenissen uit zijn "stadhuisperiode". De voorbereiding van de jaarlijkse bloemencorso van Knokke gebeurde toen in de garage van het stadhuis. De linker ondervleugel (noordkant) was de vroegere conciërgerie.

Restauratiewerken

Het laatste deel van de lezing handelde over de restauratiewerken aan het stadhuis. Bij de fusie werd er gedacht aan een nieuw stadhuis in de Knokkestraat, op de plaats waar zich nu het nieuwe zwembad bevindt. Deze plannen zijn echter niet doorgegaan en in plaats daarvan werd beslist om het stadhuis te renoveren. O.a. het vroegere archief op de zolder werd een mooie vergaderzaal. Er waren plannen voor een nieuwe vleugel, maar die gingen toen niet door. Op 15 november 1988 werd er met de werken gestart. In 1997 kwam er tenslotte een nieuwe vleugel en nu laatst stond het stadhuis in de steigers voor een gevelrenovatie.

Na de lezing dankte de voorzitter Danny Lannoy voor deze interessante en ruim met beelden geïllustreerde voordracht over de geschiedenis van het bestuur van Knokke en haar stadhuis. Een aanrader om hier verder meer over te lezen is een artikel van Danny Lannoy in het laatste nummer van Cnocke Is Hier ("De ontwikkeling van Knokke en haar 100-jarig Stadhuis", Cnocke Is Hier tijdschrift 50b, jaargang 2013, p. 1-13). De voormiddag werd dan besloten met een drankje aangeboden door Museum Sincfala

Marc De Meester
Foto's: Etienne Decaluwé

Praktische informatie

Lezingen zijn gratis voor leden van Geschied- en Heemkundige Kring Sint-Guthago.
Niet-leden betalen 3,50 euro, bezoek aan het museum inbegrepen.
Na de lezing bieden we je een drankje aan.

Plaats

Sincfala, Museum van de Zwinstreek
Pannenstraat 140, 8300 Knokke-Heist.
Tel. 050 530 730  Dit E-mail adres wordt beschermd tegen spambots. U moet JavaScript geactiveerd hebben om het te kunnen zien. 

Parkeergelegenheid

Op de speelplaats van de gemeentelijke basisschool Het Anker, bereikbaar via de Felix Timmermansstraat nummer 37 (klik op de foto voor Google streetview)

NOTA

Indien u op zondag 24 november niet aanwezig kunt zijn voor deze lezing, is er een tweede lezing voorzien in CC Scharpoord, lokaal 101, op vrijdag 29 november om 20 uur.