Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan creëerde het Nationaal Speelgoedmuseum (Mechelen) een unieke rondreizende tentoonstelling. De expositie wordt opgezet in samenwerking met lokale erfgoedverenigingen en lokale/regionale musea. De tentoonstelling is van zondag 16 december 2007 tot en met zondag 20 januari 2008 te gast in Sincfala, Museum van de Zwinstreek (Knokke-Heist).
Spel en speelgoed: getuigen van ons rijk spelpatrimonium
Elk stukje speelgoed vertelt een verhaal over het materiële erfgoed waar het onlosmakelijk mee verbonden is (technische ontwikkelingen, materiaalgebruik, enz.). Tegelijkertijd is speelgoed ook een drager van immaterieel erfgoed. De verhalen over hoe en wanneer iemand (met zijn speelgoed) speelde, geven informatie over verschillende generaties, sociale achtergronden en veranderende opvattingen van kinderen én ouders. Kortom, we komen zo heel veel te weten over de cultuur en de maatschappij van vroeger en nu. Speelgoed is bijgevolg niet alleen een volwaardige erfgoeddrager, het kan terecht beschouwd worden als een ‘spiegel van de grote wereld’. In een uitgebreide tekst (pdf) schetst het Speelgoedmuseum de geschiedenis van spel en speelgoed.
Uitwisselingstentoonstelling
De tentoonstelling weerspiegelt een algemeen chronologisch beeld van de spelcultuur in Vlaanderen van 1900 tot nu.
1900-1918 | 1919-1939
Dat deel wordt aangevuld door materiaal uit de museumcollectie van Sincfala en in bruikleen ontvangen voorwerpen. Museum Sincfala richt aan de inwoners van Knokke-Heist en de Zwinstreek de vraag om naar aanleiding van deze tentoonstelling speelgoed uit vervlogen tijden in bruikleen te geven of te schenken aan het museum.
Zelf spelen
Bij de tentoonstelling horen drie spellenkoffers met een gamma aan klassieke spellen die in de loop van de 20e eeuw zowel binnen als buiten gespeeld werden. De begeleidende mappen kunt u downloaden als pdf: Spelkoffer binnen spelen - Spelkoffer buiten spelen.
Zowel scholen als individuele bezoekers kunnen naar hartelust van deze spelkoffers gebruik maken. Bij elk spelt hoort een woordje uitleg. Scholen kunnen ook aan de slag met doeboekjes voor het 2de/3de en het 4de/5de/6de jaar van de basischool.
Onderzoek naar spelgedrag
In 2004 pakte het Speelgoedmuseum uit met de resultaten van een uitgebreid onderzoek op lange termijn naar het spelgedrag van kinderen doorheen de 20e eeuw tot vandaag. Zowel spelonderzoekers uit verschillende wetenschappelijke disciplines, als beleidsmakers en de speelgoedindustrie stelden een hele resem vragen. De hoofdvraag was in feite: ‘In hoeverre spelen kinderen nog de dag van vandaag, en hoe was het vroeger?’. De verwerking van de verkregen antwoorden resulteerde in een lijvig rapport met als titel: ‘Wetenschappelijk onderzoek naar het spelgedrag van kinderen en jongeren vroeger en nu’.
Het Speelgoedmuseum verkoos echter om de resultaten van het onderzoek op een ludieke manier aan te bieden voor een groot publiek. Concreet gebeurde dit al via de Speeldag (14 mei 2006 en 6 mei 2007) en nu ook door deze tentoonstelling. Het onderzoek kreeg de steun van de Vlaamse Gemeenschap en de Belgische Speelgoedfederatie.
Zo blijkt onder meer dat kinderen nu meer vrije tijd hebben dan 100 jaar geleden, maar dat ze eigenlijk veel minder spelen (gemiddeld minder dan 2 uur per dag). Kinderen spelen nu veel minder buiten dan vroeger, maar het belang van de tuin is wel aanzienlijk toegenomen. De komst van televisie en computer, meer verkeersdrukte en het onveiligheidgevoel zijn hierbij stuk voor stuk bepalende factoren.
Spelgedrag van Belgische kinderen van 1900 tot nu - Inleiding
Speelgoed: spiegel van de 'grote wereld'
Algemene tussentijdse resultaten
Jongens versus meisjes
Sociale achtergronden
Plaats en ruimte
Tijd
Traditionele kinderspelen: spelen en blijven spelen!
De leefwereld van het kind werd doelbewust als inspiratiebron gekozen. Zo kan iedere bezoeker zich weer heel even kind voelen en terugblikken op de eigen kinderjaren. We brengen herinneringen en (straffe) verhalen uit onze kindertijd weer onder de aandacht en we gaan actief op zoek naar het collectieve spel- en speelgoedgeheugen. Alleen zo krijgt ook nostalgie een kans en blijft er ruimte om te vertellen, te luisteren én te verzamelen.
Spel en speelgoed: volwaardig erfgoed
Met deze tentoonstelling zet het Speelgoedmuseum zijn onderzoek naar spelgedrag verder. De samenwerking met lokale erfgoedverenigingen biedt het Speelgoedmuseum de kans om gegevens te blijven verzamelen. Dit kan gebeuren door de uitwisseling op het vlak van lokale spelgebruiken die door de verenigingen gekend zijn, maar ook door middel van een enquête bij de bezoekers. Anderzijds kunnen de lokale partners op hun beurt beroep doen op de expertise en de collectie van het Speelgoedmuseum.
Het Speelgoedmuseum stelde ook een uitgebreide informatiemap samen. Die kunt u hier (pdf) downloaden.
Praktische info
Plaats
Sincfala, Museum van de Zwinstreek
Pannenstraat 140 – 8300 Knokke-Heist
Van 16 december 2007 tot en met 20 januari 2008
Elke dag van 10 tot 12 en van 14 tot 17u30 (op 25 en 26 december en 1 en 2 januari gesloten)
Toegangsprijs
Volw. € 3,50 | 60+, groepen, inwoners Knokke-Heist en kinderen van 6 tot 12: € 1,75 | -6: gratis
Doeboekjes
Voor scholen en jeugdverenigingen: 2de en 3de leerjaar | 4de, 5de en 6de leerjaar
Inlichtingen en reservaties
+32 0(50) 530 730 – Dit E-mail adres wordt beschermd tegen spambots. U moet JavaScript geactiveerd hebben om het te kunnen zien.